Akordy

Akordy w muzyce to bardzo szeroki temat. Poniższy artykuł spróbuje uporządkować podstawowe informacje oraz dać podstawę do dalszego kształcenia. Budową akordów oraz ich wzajemnymi zależnościami w tonacjach zajmuje się harmonia. Podstawą do zrozumienia budowy akordów jest znajomość interwałów. Elementarnym budulcem akordów są tercje. Składając różnej wielkości tercje uzyskamy akordy. Akordem nie są zwielokrotnione dźwięki w różnych oktawach, np: c, c1, c2. Warunkiem utworzenia akordu, jest współbrzmienie co najmniej 3 dźwięków na różnych stopniach diatonicznych. Wyjątkiem mogą być, w niektórych przypadkach, akordy niepełne, składające się tylko z dwóch dźwięków. Takie akordy można najczęściej spotkać jako tonikę kończącą utwór, pomijana jest wtedy kwinta akordu

Trójdźwięk

Podstawowymi akordami są trójdźwięki. Trójdźwięki składają się z dwóch tercji. Poszczególne składniki trójdźwięku to: pryma, tercja, kwinta.

3m = tercja mała
3w = tercja wielka

akord durowy = 3w + 3m, np. C-dur = c, e, g
akord molowy = 3m + 3w, np. a-moll = a, c, e
akord zmniejszony = 3m + 3m, np. c zm= c, es, ges
akord zwiększony = 3w + 3w, np. c zw = c, e, gis

Czterodźwięk. Akord septymowy

W harmonii klasycznej akord septymowy występuje z septymą małą. Akord taki oznacza się symbolem funkcji jaką pełni w tonacji wraz z umieszczoną w indeksie górnym siódemką (7). W muzyce rozrywkowej także akordy septymowe oznaczane są siódemką w indeksie górnym. lecz podstawą nazwy jest nazwa akordu, np. C⁷ oznacza akord C-dur z septymą małą.

Pięciodźwięk. Akord nonowy

Trójdźwięk z septymą małą i noną wielką, np C⁹ = c, e, g, b, d

Sześciodźwięk. Akord undecymowy

Trójdźwięk z septymą małą oraz wielkimi noną i undecymą, np. C¹¹ = c, e, g, b, d, fis

Siedmiodźwięk. Akord tercdecymowy

Trójdźwięk z septymą małą oraz wielkimi noną, undecymą i tercdecymą, np. C¹³ = c, e, g, b, d, fis, ais

Funkcje akordów w tonacji

Podstawowymi akordami w tonacji są akordy triady harmonicznej. Triadę tworzą tonika, subdominanta i dominanta. Akordy triady wykorzystują wszystkie dźwięki tonacji, dlatego za ich pomocą można zharmonizować każdą melodię, która oparta jest na jednej tonacji (bez modulacji). Najważniejszym akordem w tonacji jest tonika. Tonika umacnia nas w poczuciu tonacji, kolejnym ważnym akordem jest dominanta. Dominanta najsilniej dąży do rozwiązania na tonikę. Można spotkać melodie oparte tylko na tych dwóch akordach, najpopularniejszą z nich jest “Wlazł kotek na płotek”. Akordy triady harmonicznej możemy nazwać akordami głównymi. Pozostałe akordy, które możemy utworzyć na kolejnych stopniach tonacji, będziemy nazywać akordami pobocznymi.

Tonika budowana jest na pierwszym stopniu. W tonacjach durowych będzie to akord durowy, a w tonacjach molowych, tonika także będzie molowa. W tonacji C-dur będzie to akord: c, e, g. W harmonii tonikę durową oznaczamy dużą literą T, a tonikę molową oznaczamy dużą literą z kółeczkiem w górnym indeksie T^o.

Subdominanta budowana jest na czwartym stopniu. W tonacjach durowych będzie to akord durowy, a w tonacjach molowych, subdominanta także będzie molowa. W tonacji C-dur będzie to akord: f, a, c. W harmonii subdominantę durową oznaczamy dużą literą S, a subdominantę molową oznaczamy dużą literą z kółeczkiem w górnym indeksie S^o.

Dominanta budowana jest na piątym stopniu. W tonacjach durowych będzie to akord durowy, a w tonacjach molowych, dominanta także będzie durowa. W tonacji C-dur będzie to akord: g, h, d. W harmonii dominantę oznaczamy dużą literą D.

Pozycja akordu

Pozycję akordu określa najwyższy składnik akordu. Jeśli najwyższym dźwiękiem w akordzie C-dur będzie g, to akord będzie w pozycji kwinty. Jeżeli akord C-dur występuje w tonacji C-dur to go zapiszemy następująco T³.

Postać akordu

Postać akordu określa jego najniższy składnik:

w postaci zasadniczej - najniższym dźwiękiem jest pryma akordu,
w I przewrocie - najniższym dźwiękiem jest tercja akordu,
w II przewrocie - najniższym dźwiękiem jest kwinta akordu,
w III przewrocie - najniższym dźwiękiem jest septyma akordu,
w IV przewrocie - najniższym dźwiękiem jest nona akordu,
w V przewrocie - najniższym dźwiękiem jest undecyma akordu,
w VI przewrocie - najniższym dźwiękiem jest tercdecyma akordu,