Nauka nut

W tym rozdziale nauczę Cię, od razu czytać nuty we wszystkich kluczach muzycznych. Nauka nut możliwa jest właśnie w taki sposób ponieważ w muzyce wszystko jest relatywne. Żeby to dobrze zrozumieć zacznijmy od czegoś łatwiejszego. Wyobraź sobie, że masz zaśpiewać jakąś piosenkę szybko. Co to znaczy? Jakie to jest właściwie tempo? Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi, dla każdego będzie oznaczało trochę inne tempo. Każdy je dobierze wg własnego poczucia estetyki. Możemy powiedzieć, że to określenie nie jest jednoznaczne, jest relatywne.

Relatywne są także inne elementy muzyczne, np. dynamika. Cóż bowiem oznacza określenie piano. Piano po włosku to po prostu cicho. Dla każdego będzie jednak oznaczało nieco inną głośność. Inne określenia dynamiczne to np. mezzoforte (czytaj: "meccoforte") = średnio głośno, forte = głośno, fortissimo = bardzo głośno, itd. Wszystkie te określenia, którymi będziemy się posługiwać będą relatywne, będą jedynie sugerować wykonawcy poziom głośności, a nie go jednoznacznie określać.

Podobnie jest z zapisem nutowym. Umieszczenie nuty na pięciolinii nie określa jeszcze dokładnej nazwy nuty. Dopiero, gdy na początku pięciolinii zamieścimy klucz muzyczny, można odczytać nazwę nuty. Czytanie nut nie jest trudne! Mimo, że z pozoru wygląda na bardzo skomplikowane.

Nauka nut jest latwa

Istnieją dwa systemy czytania nut: solmizacyjny i literowy. Nuty nauczymy się od razu czytać w obu systemach, jednak jeśli chcesz zostać instrumentalistą, będziesz w praktyce korzystać z systemu literowego. Dlaczego to jest takie łatwe? Wystarczy nauczyć się tzw. szeregu diatonicznego (nie musisz zapamiętywać tego określenia), a będziesz odczytywać nuty w dowolnym kluczu muzycznym. Zapamiętaj, szereg diatoniczny, w systemie solmizacyjnym: do, re, mi, fa, sol, la, si. W systemie literowym: c, d, e, f, g, a, h. Czyż nauka nut nie jest prosta? Podejrzewam, że nazwy solmizacyjne już znasz, a tych kilku literek w systemie literowym, też jesteś w stanie bardzo szybko się nauczyć. W dalszej części tekstu będę posługiwał się systemem literowym jako bardziej przydatnym. Dlaczego bardziej przydatnym? Tego dowiesz się w innej części kursu.

A teraz czas na ćwiczenia praktyczne. Podpowiem Ci, że musisz sprawnie wymieniać nazwy nut od początku do końca, a następnie w drugą stronę. Oto jak to ma wyglądać: c, d, e, f, g, a, h, c, h, a, g, f, e, d, c. Inne przydatne ćwiczenie polega na wymienianiu co drugiej nuty: c, e, g, h; lub: d, f, a, c.

Szereg diatoniczny powtarza się w kółko, określając w ten sposób nazwy kolejnych nut. Innymi słowy jeśli potrafisz wymieniać po kolei tych siedem liter, umiesz czytać nuty. Nauka nut to poezja. Żeby wszystko było takie proste ;). Ten podstawowy szereg diatoniczny z powtórzonym dźwiękiem c obejmuje interwał nazywany oktawą. Spróbujmy zatem wykonać poprzednie ćwiczenia przez dwie oktawy. Oto jak powinno to wyglądać: c, d, e, f, g, a, h, c, d, e, f, g, a, h, c, h, a, g, f, e, d, c, h, a, g, f, e, d, c. OK. Udało się. Teraz drugie ćwiczenie: c, e, g, h, d, f, a, c, a, f, d, h, g, e, c. Jeśli samodzielnie zrobiłeś to ćwiczenie, jesteś mistrzem w czytaniu nut.

Dopóki nie będziesz całkowicie swobodnie wymieniać nut w podanych wcześniej ćwiczeniach, nie próbuj czytać nut na pięciolinii. Musisz te ćwiczenia opanować do perfekcji, dopiero wtedy nuty nie będą sprawiać Ci żadnego kłopotu. Jeśli jednak jesteś niecierpliwy, powiem Ci na ucho, że jestem chyba jedynym nauczycielem, który pozwala swoim uczniom jawnie ściągać na lekcji. Przygotuj sobie ściągę z tymi siedmioma literkami i przeciągaj po nich palcem odczytując nuty. Już łatwiej być nie może!

Znam szereg diatoniczny i co dalej?

Teraz wystarczy zastosować klucz muzyczny i już jesteśmy gotowi do czytania nut. Większość osób rozpoczyna naukę nut, od poznania ich w kluczu wiolinowym. My też tak zróbmy. Od razu Ci powiem, że nie jest to ani łatwiejsze, ani trudniejsze, niż czytanie nut w jakimkolwiek innym kluczu. Rozpoczniemy od klucza wiolinowego ponieważ jest on najpopularniejszym kluczem muzycznym. Klucz wiolinowy wyznacza nam na drugiej linii nutę g¹ (czytaj: "gie razkreślne"). Co oznacza ta jedynka, o tym za chwilę.

Spójrz na pięciolinię. Jeśli się dobrze przyjżysz, zauważysz to, czego inni nie widzą. Nie widzą, bo tego nie ma. Każdy zauważy poziome linie, ale tylko baczny obserwator zwróci uwagę, że pomiędzy liniami mamy wolne miejsce, zwane polami. Te miejsca, też są wykorzystywane do zapisu nutowego. Linie i pola, znajdują się naprzemiennie. Jak już zapewne się domyślasz, nasz szereg diatoniczny, będzie także po kolei zapisywany naprzemiennie, raz na lini, raz na polu. W przypadku klucza wiolinowego naszym punktem odniesienia będzie nuta znajdująca się na drugiej linii jest to g¹. Tutaj należy Ci się wyjaśnienie, klucz, który wszyscy kojarzą z kluczem wiolinowym, to tak naprawdę klucz G. Ten klucz może być zapisywany na pięciolinii na różnej wysokości. To co go charakteryzuje to to, że wyznacza nam położenie nuty g¹. Dlatego bardzo ważne jest, abyś zapamiętał, że klucz wiolinowy wyznacza nutę g¹.

Daj szansę innym

Jeśli spodobał Ci się mój wykład, zamieść link do niego na swojej stronie www, aby inni też mogli z niego skorzystać. Z góry dziękuję w imieniu tych, którym przyda się ten link.